Tatlı Zehir: Nişasta Bazlı Şeker Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Sofra şekeri veya çay şekeri olarak bilinen sakkaroz (sukroz), %50 glikoz ve %50 fruktozdan oluşan bir yapıya sahiptir.

Nişasta Bazlı Şeker: Tatlandırıcıların İkinci Büyük Kullanım Payı

Dünyada yiyecek ve içeceklerde en çok kullanılan tatlandırıcı türü, sofra şekerinden sonra nişasta bazlı şekerlerdir. Yüksek Fruktozlu Mısır Şurubu olarak da adlandırılan bu şeker, mısırdan en ucuz ve bol olarak elde edilir.

Nişasta bazlı şekerin içeriği; çeşitli oranlarda fruktoz ve glukoz içerir. Bu oranlar genellikle %58 glikoz – %42 fruktoz veya %45 glikoz – %55 fruktoz olarak değişebilir.

İlginç bir şekilde, nişasta bazlı şekerde fruktoz ve glukoz sıvı formda serbest yüzer haldeyken, sofra şekeri içindeki glikoz ve fruktoz moleküler düzeyde bir araya gelir.

Fruktozun insülini etkili bir şekilde uyarmadığı için tokluk hissi yaratması mümkün değildir. Bu durum zamanla insülin direnci, obezite ve tip 2 diyabet riskini artırabilir.

Nişastanın Şeker Haline Dönüşümü ve Etkileri

Nişasta, doğal olarak tatlı değildir. Fabrikalarda nişastaya tatlılık kazandırmak için bir dizi kimyasal işlem uygulanır. Bu işlemler sırasında nişasta, gıdalara katılan şeker benzeri bileşenlere dönüşür.

Tatlı Zehirin Kökeni ve Yaygınlaşması

19. yüzyılda nişastanın asit veya enzimlerle parçalanarak glikoza dönüştürülebileceği keşfedildi. 1950’lerde endüstride enzimlerin kullanımıyla nişastadan yüksek fruktozlu şuruplar üretilebildi. Bu yöntem, şeker kamışı veya pancarı yerine daha ucuz ve bol olan nişastadan tatlı ürünler elde etmeyi sağladı. Yüksek fruktozlu mısır şurubu (HFCS), içecek ve işlenmiş gıdalarda yaygın bir şekilde şeker yerine kullanıldı.

Büyük şirketlerin ekonomik gücü, ücretleri düşürüp işçi emeğini değersizleştirerek sanayi ve maliyet avantajlarını elde etmeye yönlendirir. Bu durum çiftçiliği köşeye sıkıştırırken, insan sağlığını da olumsuz etkileyebilir.

Ülkelerin Nişasta Bazlı Şeker Kullanımı ve Düzenlemeler

• ABD: Serbest ve yaygın kullanım; üretim ve kullanım açısından kısıtlama yok.
• Avrupa Birliği (AB): Yasak olmamakla birlikte, HFCS tüketimini sınırlayan ülkeler bulunmaktadır.
• Türkiye: Kota uygulaması ile yıllık SBS kotası belirlenir ve kullanım sınırlanır.
• Meksika: Tam bir yasak olmamakla beraber, HFCS kullanımını dolaylı olarak sınırlayan vergi ve düzenlemeler bulunmaktadır.
• Japonya: HFCS kullanımı belirli standartlara tabidir ve etiketleme gereklilikleri vardır.
• Çin: HFCS serbest olmakla birlikte, gıda güvenliği ve etiketleme kurallarına tabidir.
• Kanada: ABD’ye benzer şekilde HFCS kullanılabilir.
• Avustralya / Yeni Zelanda: HFCS kullanımı yaygın değil, genellikle şeker tercih edilir.
• Hindistan: HFCS ithalatını sınırlayan yüksek vergiler mevcuttur ve genellikle yerel şeker kullanılır.
• Brezilya: HFCS serbest olup, halk sağlığı politikaları kullanımı etkileyebilir.
• Rusya, Güney Afrika, Endonezya: Genelde serbest olmakla birlikte, yerel tüketici tercihlerine göre kullanım değişebilir.