Alevi inancını oluşturan düzenli bir ibadeti olan cemlerdeki duaların büyük ölçüde Türkçe olduğuna ve Anadili Kırmanci veya Zazaca olan Alevi topluluklarda da -istisnalar olmakla birlikte- Türkçe dualar okunabildiğine ve Şah Hatayi, Pir Sultan Abdal, Kul Himmet vb. Alevi ozanlarının Türkçe deyişlerinin okunduğuna dair görüşler bulunuyor. Halk müziği sanatçısı Erdal Erzincan da sosyal medya hesabında, Alevilik’in farklı milletleri kapsadığını belirterek ibadetlerdeki geleneksel aktarımın, Türkçe üzerinden yapıldığını söyledi:
ERDAL ERZİNCAN: “İBADET DİLİ TÜRKÇE”
“Alevilik, 72 milleti içine alan kadim bir gelenektir. “Kürt Alevi” ya da “Türk Alevi” diye bir tabir yoktur; Kürtçe konuşan Alevi, Türkçe konuşan Alevi veya Zazaca konuşan Alevi vardır. Aleviliğin lisanı hal dilidir, ibadet dili ise Türkçedir. Gelenek bize bunu böyle aktarıyor.”
ELEŞTİRİLER GELDİ
Erdal Erzincan’a bu konuda eleştiriler geldi. “Niye ibadet dili Türkçe, ‘Ya Xızır, Ya kemere bımbarek’ deyince ibadet olmuyor mu”, “Arnavut aleviler de mi Türkçe yapıyor komik olmayın”, “İbadetin ritüel veya şekil boyutundan ziyade özüne dayanılması gerektiğini anlatan bir gelenek, niçin yalnızca bir dille sınırlı olsun?” şeklinde yorumlar yapıldı.
“TÜRKÇE İNANÇ HAFIZASININ TAŞIYICISIDIR”
Bir sosyal medya kullanıcısı ise Aleviliğin 7 Ulu Ozanından birçoğunun Türkçe kullandığına dikkat çekerek, cem törenlerindeki duaların ve deyişlerin de Türkçe olduğunu ve inanç hafızasının bu yollar aktarıldığını, buna karşın diğer dillerin de bölgelere göre kullanılabildiğini ifade etti:
“Erdal Hocanın tespitinde yanlışlık yok. Sosyal medya bilgeleri hocayı linclemiş. İbadet dili meselesinde, tarihsel mirasın gösterdiği çok net bir defa. Osmanlı’dan günümüze dek cem erkanında Türkçe ağırlık taşır. Pir Sultan Abdal, Hatayi (Şah İsmail), Kul Himmet, Virani, Nesimi ve daha niceleri nefeslerini Türkçe söylemiş, yolun ana damarını bu dille aktarmıştır. Cemlerde okunan gülbenkler, dualar, deyişler büyük ölçüde Türkçedir. Elbette yöresel olarak Kürtçe ve Zazaca nefesler de söylenmiştir ama bunlar daha çok bölgesel renklerdir. Ana gelenek, ibadet dilini Türkçe üzerinden taşımış, erkanın ortak paydasını bu dil kurmuştur. Yani Türkçe, Aleviliğin sadece bir konuşma dili değil, cem erkanının ve inanç hafızasının taşıyıcısıdır.
Bu yüzden Erdal Erzincan’ın ibadet dili Türkçedir gelenek bunu bize böyle aktarıyor ifadesi bir indirgeme değil; tarihsel gerçekliğin, kültürel sürekliliğin ve yol erkanının bıraktığı açık bir mirastır.”
